Pensioenkloof aanvullend pensioen

De pensioenkloof aanvullend pensioen toont hoeveel lager of hoger het gemiddeld aanvullend pensioen van een vrouw is in vergelijking met dat van een man. De kloof wordt berekend door het verschil te nemen tussen het gemiddeld aanvullend pensioen van de man en dat van de vrouw (kloof in euro), en dit af te zetten ten opzichte van het aanvullend pensioen van de man (kloof in %).  

Aanvullende pensioenen zijn hier de rechten die bij pensionering bovenop het wettelijk pensioen worden uitbetaald. Aanvullende dekkingen die worden uitgekeerd aan een begunstigde na overlijden van de aangeslotene, blijven buiten beschouwing.  

Voor de hoogte van de aanvullende pensioenen baseren we ons op de totale opgebouwde pensioenreserves op het moment van uitbetaling. De bedragen voor de ‘pensioenkloof aanvullende pensioenen’ zijn dus altijd kapitalen. We houden hier geen rekening met de wijze waarop de opgebouwde reserve uiteindelijk is uitbetaald (in één keer als kapitaal, of in periodieke rentes (bv. maandelijkse betalingen)).  

We berekenen de pensioenkloof hier voor de recent rustgepensioneerden mét een aanvullend pensioen. Maar niet iedereen die werkt, bouwt ook aanvullend pensioen op. Daarom zoomen we eerst in op de deelname aan het aanvullend pensioen. 

Mannen hebben vaker toegang tot een aanvullend pensioen dan vrouwen 

In 2022 ontvingen 114.294 mensen voor het eerst hun rustpensioen (zonder dat ze dit combineerden met een overlevingspensioen en/of echtscheidingspensioen). Deze onderzoekspopulatie van recent rustgepensioneerden bestaat voor 57% uit mannen en voor 43% uit vrouwen. Een meer gedetailleerde beschrijving van het profiel vind je op ‘Wie zijn de recent rustgepensioneerden?'.

Niet alle recent rustgepensioneerden bouwden tijdens hun loopbaan een aanvullend pensioen op. De participatiegraad verschilt voor mannen en vrouwen. Slechts 48% van de recent rustgepensioneerde vrouwen ontving een aanvullend pensioen, terwijl de participatiegraad bij mannen oploopt tot 66%. Vrouwen kunnen dus bij pensionering minder vaak dan mannen beroep doen op een extra aanvullend pensioen. Het verschil bedraagt 18%. 

Het gemiddeld aanvullend pensioen van vrouwen is 53% lager dan dat van mannen  

Mannen hebben dus vaker dan vrouwen toegang tot een aanvullend pensioen. Zijn er naast deze verschillen in de toegang, ook verschillen in de hoogte van het aanvullend pensioen? De grafiek hieronder toont de pensioenkloof voor recent rustgepensioneerden met een aanvullend pensioen op basis van gemiddelden (links) én het verschil tussen het mediane aanvullende pensioenbedrag voor mannen en vrouwen (rechts). 

Mannen ontvangen gemiddeld een aanvullend pensioen van € 84.560  tegenover € 39.647 bij vrouwen. Het verschil bedraagt € 44.913, dat is een pensioenkloof van 53%. Niet alleen ontvangen vrouwen dus minder vaak een aanvullend pensioen dan mannen, maar ook het gemiddeld ontvangen bedrag ligt een stuk lager.  

Bij het mediane aanvullende pensioenbedrag zien we dat het procentuele verschil tussen mannen en vrouwen nog groter is, namelijk 70%. De helft van de mannen ontvangt een aanvullend pensioen van maximum € 14.789 terwijl de helft van de vrouwen € 4.395  of minder ontvangt.  

Verdeling van de aanvullende pensioenen 

Het grote verschil tussen de gemiddelde en mediane bedragen wijst erop dat aanvullende pensioenen erg ongelijk verdeeld zijn. Hier bekijken we deze verdeling meer in detail. De grafiek hieronder toont de percentielverdeling van de aanvullende pensioenen. Enkele aanwijzingen om de figuur hieronder goed te lezen: 

• De percentielgrens geeft telkens de pensioenreserve waar een bepaald percentage van de aangeslotenen onder blijft.  
• De horizontale-as toont de percentages ; de verticale-as de hoogte van het opgebouwde aanvullend pensioen (afgerond op duizendtallen).  
• Als je op de curve klikt, kan je de uitvergroting (bovenaan rechts) verschuiven.  

20% van de mannen met een aanvullend pensioen ontvangt een bedrag van € 2.871 of minder. Bij vrouwen is dat nog minder: de 20% vrouwelijke rustgepensioneerden in 2022 met de laagste aanvullende pensioenen ontvangen een maximumbedrag van 661 euro. Kijken we naar de rechter kant van de curve, dan zien we dat de 20% mannen met de hoogste aanvullende pensioenen minstens € 95.433 (of meer) ontvangen. Bij vrouwen ligt dit bedrag ongeveer 50% lager, namelijk op € 48.571. 

We berekenen ook twee vaak gebruikte maatstaven voor ongelijkheid: 

• P90/P10 duidt aan hoeveel hoger het hoogste aanvullend pensioen van de 10% gepensioneerden met de hoogste pensioenen (P90 of de bovengrens voor het 90ste percentiel) is in vergelijking met dat van de 10% met de laagste pensioenen (P10 of de bovengrens van het 10de percentiel).  
• P50/P10 vergelijkt het aanvullend pensioen van de middelste gepensioneerde (mediaan, P50) met het hoogste aanvullend pensioen voor de 10% gepensioneerden met de laagste pensioenen (P10). 

De P90/P10 voor mannen bedraagt 219, voor vrouwen is dit 367. De 10% vrouwen met de hoogste aanvullende pensioenen ontvangen dus een aanvullend pensioen dat minstens 367 keer hoger ligt dan dat van de 10% vrouwen met de laagste aanvullende pensioenen.  Het hoogste aanvullend pensioen voor de 10% vrouwen met de laagste bijdragen – dit is dus de bovengrens van het 10de percentiel – is gelijk aan € 316. De bovengrens voor het 90ste percentiel bedraagt bij de vrouwen € 115.988. 

De P50/P10 maatstaf ligt uiteraard een stuk lager, afgerond bedraagt deze 14 voor mannen en 14 voor vrouwen.  

De hoogte van de twee maatstaven laat zien dat aanvullende pensioenen voor vrouwen (nog) ongelijker verdeeld zijn dan voor mannen