De pensioenkloof totaal pensioen

De totale pensioenkloof toont hoeveel lager of hoger het gemiddeld totale pensioen van een vrouw is in vergelijking met dat van een man. De kloof wordt berekend door het verschil te nemen tussen het gemiddeld totale pensioen van de man en dat van de vrouw (kloof in euro), en dit af te zetten ten opzichte van het totale pensioen van de man (kloof in %). 

Het totale pensioenbedrag is de optelsom van het wettelijk rustpensioen en het aanvullend pensioen. 

• Voor het wettelijk pensioen zijn dit de bruto maandbedragen zoals effectief uitbetaald in januari 2023. 
• Voor het aanvullend pensioen zijn dit de opgebouwde pensioenreserves op het moment van uitbetaling. Om de optelsom met het wettelijk pensioen te maken, worden alle aanvullende pensioenreserves omgevormd tot fictieve maandelijkse rentes.

Hoe wettelijke rustpensioenen optellen met aanvullende pensioenen?

Vrouwen krijgen maandelijks gemiddeld 499 euro minder pensioen dan mannen 

Onderstaande grafiek (links) toont dat mannen gemiddeld een totaal pensioen ontvangen van 2.324  euro per maand tegenover 1.825  euro per maand voor vrouwen. Het verschil bedraagt 499 euro. Het totale pensioen van recent rustgepensioneerde vrouwen is dus gemiddeld 21% lager dan dat van recent rustgepensioneerde mannen. 

Uit de kerncijfers ‘Pensioenkloof wettelijk pensioen’ blijkt dat de pensioenkloof op basis van het wettelijk pensioen 19% bedraagt. Als we het aanvullend pensioen mee in rekening brengen, stijgt de pensioenkloof met 2%. Dit is geen verrassing aangezien uit de kerncijfers ‘Pensioenkloof aanvullend pensioen’ blijkt dat de pensioenkloof 53% bedraagt bij de recent rustgepensioneerden met een aanvullend pensioen. 

In het rechtste deel van de grafiek kijken we naar het aandeel van het wettelijk pensioen (WP) en het aanvullend pensioen (AP) in het totale pensioen. Zowel voor mannen als voor vrouwen is het aandeel van het aanvullend pensioen in het totale pensioen beperkt. Het gemiddelde totale pensioen van mannen bestaat uit 2.185 euro wettelijk pensioen en 139 euro aanvullend pensioen. Bij de vrouwen is dit respectievelijk 1.778 euro en 47 euro. Procentueel uitgedrukt is het aanvullend pensioen goed voor 6% van het totale pensioen bij de mannen (139 euro/2.324 euro) en 3% bij de vrouwen (47 euro/1.825 euro).

Het lage aandeel van het aanvullend pensioen in het totale pensioen, komt ook omdat niet iedereen in onze populatie een aanvullend pensioen heeft. Daarom kan de grafiek ook worden gefilterd naar de populatie mét aanvullend pensioen. Bij de recent rustgepensioneerden mét een aanvullend pensioen, stijgt het aandeel van het aanvullende pensioen in het totale pensioen tot 9% voor de mannen en 5% voor de vrouwen.

Verdeling van het totale pensioeninkomen 

Omdat het gemiddelde sterk wordt beïnvloed door erg hoge en erg lage pensioenbedragen, geven we ook de verdeling van het totale pensioen aan de hand van een percentielverdeling. Enkele aanwijzingen om de figuur hieronder goed te lezen:

• De percentielgrens geeft telkens het totale pensioen waar een bepaald percentage van de rustgepensioneerden onder blijft. 
• De horizontale-as toont de percentages ; de verticale-as de hoogte van het totale pensioen. 
• Als je op de curve klikt, kan je de uitvergroting (bovenaan rechts) verschuiven. 

Ook deze grafiek kan worden gefilterd (alle recent rustgepensioneerden of enkel deze mét een aanvullend pensioen). In onze uitleg hieronder kijken we alleen naar alle recent rustgepensioneerden.

De figuur toont dat het totale pensioen ongelijk is verdeeld is. Een klein deel van de recent rustgepensioneerden ontvangt een erg hoog pensioen. De 1% recent rustgepensioneerde mannen en vrouwen met de hoogste pensioenen ontvangen een totaal pensioen van respectievelijk minstens 6.744 en 5.399 euro per maand. 

50% van de recent gepensioneerde mannen en vrouwen ontvangt maximaal 2.113 of 1.659 euro per maand. Dit is het mediaan totaal pensioenbedrag. Het mediaan totaal pensioen is dus 21% hoger voor mannen dan voor vrouwen. 

Een totaal pensioen van 2.113 euros  wordt bij vrouwen pas bereikt tussen het 68ste  en 69ste  percentiel. Anders gesteld: slechts ongeveer 30% van de vrouwen heeft een totaal pensioen dat hoger is dan het mediaan totaal pensioen van de mannen.

We berekenen ook twee vaak gebruikte maatstaven voor ongelijkheid:

• P90/P10 duidt aan hoeveel hoger het hoogste totale pensioen van de 10% gepensioneerden met de hoogste pensioenen (P90 of de bovengrens voor het 90ste percentiel) is in vergelijking met dat van de 10% met de laagste pensioenen (P10 of de bovengrens van het 10de percentiel).
• P50/P10 vergelijkt het totaal pensioen van de middelste gepensioneerde (mediaan, P50) met het hoogste totaal pensioen voor de 10% gepensioneerden met de laagste pensioenen (P10).

De P90/P10 bedraagt 2,64 voor mannen en 3,70 voor vrouwen. De 10% vrouwen met de hoogste pensioenen ontvangen dus een totaal pensioen dat minstens 3,70 keer hoger ligt dan dat van de 10% vrouwen met de laagste pensioenen.  Het hoogste totaal pensioen voor de 10% vrouwen met de laagste pensioenen – dit is dus de bovengrens van het 10de percentiel – is gelijk aan 1.014 euro. De bovengrens voor het 90ste percentiel bedraagt bij de vrouwen 3.755 euro.

De P50/P10 bedraagt 1,32 voor mannen en 1,64 voor vrouwen. 50% van de vrouwen ontvangt dus een totaal pensioen dat minstens drie keer zo veel is als het hoogste pensioen van de 10% vrouwen met de laagste pensioenen.  

Beide maatstaven liggen voor vrouwen hoger dan voor mannen, dit wijst erop dat de pensioenen bij vrouwen ongelijker verdeeld zijn dan bij mannen.